Komunikimi është çelësi kryesor dhe përfshin çdo aspekt të shoqërisë njerëzore. Studimet kanë treguar se komunikimi është procesi i shkëmbimit të ideve, informacionit dhe ndjenjave mes njerëzve. Ka shumë përkufizime të komunikimit. Komunikimi mund të përkufizohet si shkëmbimi i mesazheve me njëri -tjetrin midis dy njerëzve, pra, procesi i prodhimit të njohurive dhe dhënies së një kuptimi (Dökmen, 1994). Dhe në një përkufizim tjetër, komunikimi po përkufizohet si një proces i shkëmbimit të njohurive, aftësive, ndjenjave, mendimeve, qëndrimeve dhe sjelljeve ose i bërjes së kuptimeve të zakonshme (Bolat, 1990).
Komunikimi është veçanërisht i rëndësishëm për të rinjtë, sepse ata janë e ardhmja dhe ata do të zhvillojnë vendin. Integrimi në Evropë është një nga sfidat kryesore të vendeve të Ballkanit, përfshirë dhe Shqipërinë. Një rol të rëndësishëm në këtë proces luajnë të rinjtë, të cilët përbëjnë pjesën më vitale të shoqërisë. Pra, në këtë kontekst është e rëndësishme që studentët të kenë aftësi të mira komunikimi Komunikimi i mirë midis rektorëve, dekanëve, drejtuesve të departamenteve, pedagogëve dhe studentëve në universitete është një faktor i rëndësishëm për cilësinë e procesit mësimor.
Me aftësitë e tyre komunikuese në një nivel të lartë në mjedisin universitar dhe jashtë, stafi akademik u jep shembullin e tyre studentëve. Është detyra e tyre tju krijojnë studentëve një mjedis ku ata shprehin mendimet e tyre hapur, sinqerisht dhe pa paragjykime për çdo problem që diskutohet në universitet, pordhe jashtë tij. Sistemi arsimor duhet t’u mësojë studentëve idetë e tolerancës, të kuptuarit të kulturave të tjera dhe si të lërë pas të kaluarën e errët të urrejtjes dhe çnjerëzores.
Ne jetojmë në ekonominë globale, që do të thotë lëvizje e lirë e njerëzve, ideve, mallrave, teknologjisë, etj, kështu që studentët duhet të përforcojnë frymën e dialogut, të mësojnë më shumë se një gjuhë të huaj dhe të adoptojnë të rejat më të fundit të shkencës dhe teknologjisë.
Pra, është e nevojshme që programet të jenë bashkëkohore, theksi duhet të jetë në komunikimin, mësimin e gjuhëve të huaja, në shkencë dhe teknologji moderne.
U organizua një hulumtim, qëllimi i të cilit ishte të identifikonte nivelin e komunikimit në universitetet publike shqiptare dhe të tregonte mjetet dhe mënyrat që duhen ndjekur për të rritur efikasitetin e tij. Studimi u krye në 5 universitete publike në Shqipëri, Universitetin Bujqësor, Universitetitn e Tiranës, Universitetin e Shkodrës, Universitetitn e Korçës, dhe Universitetin e Durrësit. Numri i përgjithshëm i studentëve të anketuar ishte 854, ku 31% meshkuj dhe 69% femra. 40% e studentëve ishin në vitin e 3 Bachelor dhe 60% e studentëve ishin në nivelin Master Shkencor dhe Master Profesional.
Metoda e përdorur për përpunimin e të dhënave është një metodë përshkruese. Hulumtimi identifikon problemet që ekzistojnë në komunikimin midis stafit akademik dhe studentëve. Pyetësorët përfshinte 34 pyetje, kryesisht për komunikimin, etikën, pjesëmarrjen në leksione dhe seminare etj. Si metodë kërkimi u përdor metoda deskriptive statistikore, me shume prezantime grafiqesh, mesataret, grupimet por dhe metoda më të avancuara si teknika te regresionit (modele). Forma e përgjithshme e një modeli regresioni është si vijon:
Y=a0+a1X1+a2X2+…akXk+e
Nga përpunimi i të dhënave në pyetjen “A mendoni se komunikimi është një faktor kyç në funksionimin dhe performancën e universitetit”? 99% e studentëve përgjigjen, “Po”. Kjo tregon se të gjithë studentët e kuptojnë rëndësinë e komunikimit.
Në pyetjen “A komunikon stafi akademik me ju për të ndarë problemet e procesit mësimor, kurrikulat, kreditet, raportin e leksionit / seminarit, modulet e detyrueshme ose zgjedhore”? Alternativat e studentëve janë: 51% “Ndonjëherë”, 27% “Shpesh” dhe 14% “Asnjëherë”.
Kjo tregon se niveli i komunikimit midis personelit akademik dhe studentëve është i ulët dhe personeli akademik duhet të qëndrojë pranë studentëve për problemet që ata kanë.
Është e nevojshme që drejtuesit e departamenteve të identifikojnë shpesh problemet e komunikimit midis pedagogëve dhe studentëve, midis studentëve me njëri -tjetrin dhe studentëve me përfaqësuesin e zgjedhur në senat
Ka disa mënyra për të tërhequr mendimet e studentëve në lidhje me problemet e tyre, të tilla si takime të drejtpërdrejta, sondazhe, takime me përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat, etj.
Në pyetjen “Cilat metoda të komunikimit mendoni se mund të jenë më efektive për të tërhequr mendimet tuaja? Alternativat e studentëve janë: Anketa 16%, Takimet direkte 73%, dhe Takimet me përfaqësuesit e zgjedhur 10%. Siç e shohim nga të dhënat, studentët preferojnë takimin e drejtpërdrejtë me dekanin, shefin e departamenteve etj.
Në pyetjen “A organizohen sondazhe”? Alternativat e studentëve janë: 47 %, “Ndonjëherë” dhe 35 % “Asnjëherë”. Shpjegimet e studentëve për alternativën “Asnjëherë” janë se drejtuesit e departamenteve nuk duan që studentët të ankohen, ndonjëherë ata janë indiferentë ndaj studentëve dhe ndonjëherë drejtuesit e departamenteve nuk u besojnë studentëve.
Përfundimi është se personeli akademik duhet të organizojë sondazhe me studentët në lidhje me problemet e tyre. Të gjithë universitetet kanë në kurrikulat e tyre modulin “Komunikim biznesi” ose “Komunikim” që i ndihmon studentët të zhvillojnë aftësitë e komunikimit. Në pyetjen “çfarë niveli është njohuria që merrni në Universitet për Komunikim”? Alternativat e studentëve janë: Mirë 44%, Shumë mirë 15%. Kjo tregon se universitetet i kanë përgatitur studentët që të kenë aftësi të mira komunikimi.
Është detyrë e pedagogëve të sillen në mënyrë etike me studentët, që do të thotë t’i respektojmë, t’i dëgjojmë problemet e tyre, t’i motivojmë dhe inkurajojnë ata. Në pyetjen “A komunikojnë pedagogët me ju në mënyrë etike”? Alternativat e studentëve janë: Shpesh 42%, Gjithmonë 37%. Kjo tregon se personeli akademik në të gjitha universitetet, të përfshira në studim ka një etikë të lartë me studentët në mjediset, brenda dhe jashtë universiteteve.
Një faktor kyç që zhvillon aftësitë komunikuese të studentëve është pjesëmarrja e tyre në leksione dhe seminare. Pedagogut e ka për detyrë që tju lejojë studentëve që të shprehin mendimet e tyre ashtu siç mendojnë, edhe nëse përgjigjet e tyre janë të gabuara, ata duhet t’i motivojnë ata, studentët nuk duhet të ndjehen të frikësuar nga pedagogu. Në pyetjen “A merrni pjesë aktivisht gjatë leksioneve”? Alternativat e studentëve janë: Shpesh 29%, Gjithmonë 53%.
Në pyetjen “A merrni pjesë në diskutime dhe debate gjatë seminareve”? 42 % e tyre u përgjigjën “Shpesh”, 29 % e tyre u përgjigjën “Gjithmonë”. Përqindja e lartë në dy alternativat, në dy pyetje tregon se personeli akademik i inkurajon studentët të marrin pjesë aktivisht në leksione dhe seminare.
Pedagogët i ndryshojnë leksionet herë pas here, sepse vendosin në to të dhënat më të fundit shkencore. Do të ishte mirë që pedagogët të tërheqin mendimet e studentëve për cilësinë e leksioneve të tyre. Në pyetjen “A ju pyesin pedagogët juve për modulet / leksionet që ata japin”? Alternativat e studentëve janë: Shpesh 28%, Gjithmonë 11%. Kjo tregon se personeli akademik nuk ju kërkon studentëve mendime për modulet, leksionet etj.
Një aspekt i rëndësishëm për forcimin e marrëdhënieve midis studentëve dhe pedagogëve është vlerësimi i duhur i studentëve. Ky duhet të jetë një vlerësim objektiv i njohurive që kanë studentët, dhe i paanshëm. Subjektivizmat mund të jenë për disa shkaqe, si për shembull pedagogu mund të paragjykojë studentin për një problem të veçantë, mund të jetë që student e ka kundërshtuar në lidhje me një problem, etj. Në pyetjen “A jeni ankuar për padrejtësinë që ju është bërë në vlerësim ? Alternativat e studentëve janë: Kurrë 29%, Ndonjëherë 71%. Kjo tregon se studentët nuk janë ankuar për vlerësimin e tyre. Studentët në komentet e tyre për këtë problem thanë se nëse do të ankoheshin, pedagogët nuk ndryshojnë asgjë. Disa prej tyre janë shprehur se nuk duan të mërziten dhe të tjerët shpjeguan se nuk besojnë tek pedagogët.
Për rritjen e aftësive komunikuese të studentëve veçanërisht i rëndësishëm është komunikimi në grup. Studentët duhet të qëndrojnë së bashku në grup për 3-5 vjet dhe kjo i bën ata gjatë gjithë kohës që të ndërveprojnë me njëri tjetrin, të përgatisin projekte të ndryshme kursesh, diskutime të ndryshme për problemet e mësimdhënies, por jo vetëm për ato, por dhe diskutime për probleme të tjera.
Këto aktivitete në grup zhvillojnë aftësitë e tyre komunikuese brenda dhe jashtë universitetit. Në pyetjen “A ka frymë bashkëpunimi në grupin tuaj”? Alternativat e studentëve janë: Ndonjëherë 46%, shpesh 34%, Gjithmonë 14%. Nga të dhënat shohim se niveli i bashkëpunimit të studentëve ishte i ulët. Në pyetjen “A jeni i hapur për të pranuar mendime që nuk përputhen me mendimet tuaja”? Alternativat e studentëve janë: Shpesh 36%, Gjithmonë 34%.
Rëndësi të veçantë ka komunikimi i studentëve me përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat. Senati i Universitetit zgjidhet një herë në 4 vjet. Studentët duhet të shprehin shqetësimet dhe problemet e tyre për komunikimin e tyre me pedagogët, komunikimin me njëri -tjetrin, etj, tek përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në Senat. Përveç kësaj, ata duhet të shprehin shqetësimet e tyre në lidhje me procesin mësimor, cilësinë e tij. Është e rëndësishme që senati të zgjedhë studentët më të mirë që janë model për studentët e tjerë në të gjitha drejtimet dhe jo vetëm sepse ata kanë një mesatare shumë të mirë. Në pyetjen “A mendoni se njerëzit që keni zgjedhur në Senat janë të duhurit? Përgjigja e 55% të studentëve ishte “Jo”.
Nga pyetësori rezulton që 62% e studentëve në të gjitha universitetet nuk i njohin përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat. Në pyetjen “Ai njihni përfaqësuesit tuaj në senat”, 62% e studentëve shprehën alternativën “Asnjëherë”, pra nuk i njihnin përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat, 30% e tyre nuk ishin të interesuar dhe 8% e tyre u shprehën se nuk u besonin.
Në pyetjen “A i shprehni problemet tuaja studentëve të zgjedhur në senat”? Alternativat e studentëve janë: 64% Asnjëherë, 34% ndonjëherë.
Përfaqësuesit e studentëve të Senatit duhet të organizojnë në mënyrë periodike sondazhe, takime me studentët në lidhje me problemet, shqetësimet që ata kanë gjatë procesit mësimor dhe t’i trajtojnë këto shqetësime në senat. Në pyetjen “A ju takojnë përfaqësuesit e studentëve të Senatit për problemet tuaja”? Alternativat e studentëve janë: 66% Asnjëherë, 24% ndonjëherë.
Studentët shpjeguan se disa nga arsyet e këtij rezultati janë se përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat nuk duan t’i dëgjojnë dhe ata kanë frikë për problemet që studentët mund të trajtojnë.
Bazuar në sondazhin, por edhe nga komentet e bëra nga studentët, ky rezultat mund të shpjegohet për disa arsye:
1. Nuk ka pasur një prezantim shumë të mirë nga vetë kandidatët e Senatit, gjatë fushatës elektorale.
2. Rreth 30% e studentëve thanë se përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat u zgjodhën nën ndikimin e rektorit.
3. Vetë studentët nuk janë të interesuar për përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat gjatë fushatës zgjedhore.
Përfundimet dhe Rekomandimet
Bazuar në pyetjen e hulumtimit se cili është niveli i komunikimit në universitetet publike shqiptare? rezultoi se komunikimi në universitete është në nivel të mirë.
Drejtuesit e Departamenteve, Dekanët dhe pedagogët duhet t’u shpjegojnë studentëve që kur vijnë në vitin e parë procedurat që duhet të ndjekin, nëse kanë probleme, ankesa të ndryshme dhe cilat janë hapat hierarkikë që duhet të ndjekin për zgjidhjen e problemeve të tyre.
Dekani, shefi i departamenteve dhe pedagogët duhet të jenë të ndershën dhe të sinqertë me studentët në mënyrë që ata të mos kenë frikë nga ndëshkimi me nota ose mënyra të tjera të zgjidhjes së problemeve.
Efektiviteti i komunikimit do të rritej nëse fryma e bashkëpunimit, solidariteti midis stafit akademik dhe studentëvesi dhe midis studentëve me njëri -tjetrin do të rritej. Është e rëndësishme që studentët të pranojnë mendimet e shokëve, megjithëse ata mund të jenë të ndryshme apo edhe të kundërtame mendimet e tyre.
Rektori, dekani, drejtuesit e departamenteve, pedagogët euniversitetit duhet të jenë vetë komunikues shumë të mirë dhe me etikë dhe pastaj t’ua transmetojnë ato studentëve.
Ata duhet të organizojnë takime dhe sondazhe të rregullta me studentët për të kuptuar problemet dhe shqetësimet e tyre.
Studentët duhet të jenë më të lidhur me përfaqësuesit e tyre të zgjedhur në senat.
Prof. Dr. Diana Shehu, Fakulteti i Ekonomisë dhe Agrobiznesit, Departamenti i Menaxhimit të Turizmit Rural.
Shto Koment