Gjithnjë e më tepër teksa flasim apo bisedojmë për mjaltin, dëgjojmë komente e mendime nga më të ndryshmet pasi çdokush ka një opinion personal bazuar në njohjen (apo mosnjohjen) e produktit apo edhe me aspekte të caktuara të prodhimit të tij. Pavarësisht kësaj, ekziston një konfuzion tek konsumatorët (por jo vetëm) përsa i përket termit mjaltë “artificial”. Jo të gjithë e njohin termin përkatës apo produktin në fjalë. Nëse kërkojmë në fjalorin e gjuhës shqipe (Fjalor Online, http://www.fjalori.shkenca.org/), fjala “artificial”, tregon:
Është bërë ose është prodhuar me mjete të ndryshme nga njeriu, jo nga natyra; i prodhuar me lëndë sintetike; është bërë sipas ngjashmërisë me një send natyror; kund. natyror.
Mjalti artificial nuk është gjë tjetër veçse një shurup sheqeror i përftuar në rrugë industriale, që imiton dhe zëvendëson mjaltin natyral në shumë përdorime të industrisë ushqimore, si p.sh në produktet e pastiçerisë etj. Ekzistojnë patenta të veçanta për prodhimin e mjaltit artificial, ku solucioni ujor i saharozës (sheqeri i tavolinës), nxehet në temperaturë të lartë, në prani edhe të një acidi (si p.sh laktik ose citrik, por rëndom përdoret lëngu i limonit) për t’u hidrolizuar (shpërbërë) në fruktozë dhe glukozë. Në raste të caktuara shtohet edhe ekstrakt ujor i polenit të misrit për t’i dhënë shijen dhe aromën e mjaltit të prodhuar nga bletët. Gjithashtu mund të shtohen edhe ngjyrues si karameli i sulfit amonit (E150d) si dhe shtesa ushqimore, për t’i dhënë ngjyrë të errët (Molan, 1996). Në ditët e sotme për prodhimin e shurupëve industrialë përdoren enzimat, të cilat bëjnë të mundur shndërrimin e polisakaridëve në elementë më të thjeshtë.
Ndodh shpesh që konsumatori të orientohet në mënyrë të gabuar përsa i përket mbishkrimit në etiketë si “mjaltë industrial” apo “mjaltë për gatim” , tematikë e cila diskutohet edhe në nivel ekspertësh përsa i përket emërtimit. Në rregulloren e mjaltit në BE është përcaktuar shumë qartë, që mjaltë industrial [1] (apo mjaltë për gatim), quhet mjalti natyral, i cili nuk përmbush kriteret e cilësisë të vendosura si: shije të pakëndshme, ka fermentuar dhe është trajtuar termikisht për një kohë të gjatë dhe në temperaturë të lartë mbi 35°C.
Si përfundim, duhet evidentuar që mjalti “industrial” apo i ashtuquajtur “mjaltë për gatim”, është një emërtim i ndryshëm nga mjalti “artificial”. Në treg, kur kemi të bëjmë me prodhimin e një shurupi të ngjashëm me mjaltin, siç është shpjeguar më lart, ka një mospërputhje emërtimi, pasi mjalti “artificial”, gabimisht emërtohet “mjaltë industrial” apo “mjaltë për gatim”, kur në realitet duhet të emërtohet “mjaltë artificial”.
Dr. Fatjon HOXHA
Departamenti i Teknologjisë Agroushqimore, Fakulteti i Bioteknologjisë dhe Ushqimit, UBT.
Bibliografia:
Molan, P. C. (1996). Authenticity of honey. In Food Authentication (pp. 259–303). https://doi.org/10.1007/978-1-4613-1119-5_8
