Më 23 prill të vitit 1616 u nda nga kjo botë Servantesi, Shekspiri dhe Garcilaso de la Vega, i mbiquajtur Inca. Po këtë datë, më 23 prilli shënon lindje-vdekjet e shkrimtarëve, si Maurice Druon, K.Laxness, Vladimir Nabokov, Joseph Pla dhe Manuel Mejia Vallejo. Pikërisht ky cak kalendarik asht arsyeja, për të cilën është caktu nga Konferenca e Përgjithshme e UNESCO-s për t’i bërë homazh botëror librit dhe autorëve të tij, për të inkurajuar të rinjtë, që të zbulojnë kënaqësinë e të lexuarit, si edhe për të respektuar kontributin e pazëvendësueshëm, që kanë dhënë krijuesit për progresin social dhe atë kulturor nëpërmjet krijimeve të tyre.
Dita Botërore e Librit, e njohur gjithashtu si Dita Botërore e Librit dhe e të Drejtës së Autorit ose Dita Ndërkombëtare e Librit, është një ngjarje vjetore e organizuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO) për të promovuar leximin, botimin dhe të drejtën e autorit. Dita e parë botërore e librit u festua më 23 prill të vitit 1995 dhe vazhdon të njihet në atë ditë. Me rastin e Ditës Botërore të Librit dhe të Drejtës së Autorit, UNESCO së bashku me komitetin këshillues nga sektorët kryesorë të industrisë së librit, zgjedhin Kryeqytetin Botëror të Librit për një vit. Çdo kryeqytet i caktuar botëror i librit kryen një program aktivitetesh për të festuar dhe promovuar librin dhe leximin.
Ideja origjinale u konceptua në vitin 1922 nga shkrimtari spanjoll Vicente Clavel Andrés si një mënyrë për të nderuar autorin Miguel de Cervantes. Ajo u festua për herë të parë më 7 tetor 1926, ditëlindja e Servantes-it, përpara se të transferohej në datën e vdekjes së tij, 23 Prill, në 1930. Festimi vazhdoi të gëzonte popullaritet të madh në Spanjë, veçanërisht në Katalonjë, ku përkon me Diada de Sant Jordi, shenjt mbrojtës i Katalonjës. Diada zakonisht përfshin shkëmbimin e dhuratave ndërmjet njerëzve të dashur dhe, që nga Panairi i Librit i vitit 1931 në Barcelonë, dhuratat janë një libër dhe një trëndafil.
Në vitin 1995, UNESCO vendosi që Dita Botërore e Librit dhe e të Drejtave të Autorit do të festohej më 23 Prill, pasi data është gjithashtu përvjetori i vdekjes së William Shakespeare dhe Inca Garcilaso de la Vega, si dhe ajo e lindjes ose vdekjes së disa autorë të tjerë të shquar. (Në një rastësi historike, Shakespeare dhe Cervantes vdiqën në të njëjtën datë – 23 Prill 1616 – por jo në të njëjtën ditë, si në atë kohë, Spanja përdori kalendarin Gregorian dhe Anglia përdori kalendarin Julian; Shekspiri vdiq në të vërtetë 10 ditë pas Servantesit vdiq më 3 maj të kalendarit Gregorian.)
Kryeqyteti botëror i librit
Kryeqyteti Botëror i Librit (WBC) është një iniciativë e UNESCO-s e cila njeh qytetet për promovimin e librit dhe nxitjen e leximit për një vit duke filluar nga 23 Prilli, Dita Botërore e Librit dhe e të Drejtave të Autorit.[2] Qytetet e përcaktuara si Kryeqytetet Botërore të Librit të UNESCO-s kryejnë aktivitete me synimin për të inkurajuar një kulturë të leximit në të gjitha moshat dhe për të ndarë vlerat e UNESCO-s.
UNESCO miratoi 31c/Rezolutën 29, në 2001, duke krijuar programin Kryeqyteti Botëror i Librit dhe duke emëruar Madridin si qytetin e parë të WBC në 2001. Komiteti këshillues përbëhet nga UNESCO, Shoqata Ndërkombëtare e Botuesve, Federata Ndërkombëtare e Shoqatave dhe Institucioneve të Bibliotekave, Forumi Ndërkombëtar i Autorëve dhe Federata Ndërkombëtare e Librarive.
Në Spanjë, Dita e Librit filloi të festohej që nga viti 1926 çdo 7 tetor, data kur besohej se kishte lindur Miguel de Cervantes. Por, u konsiderua më e përshtatshme që kjo ditë të festohej në një stinë më të këndshme për shëtitje dhe shfletim librash në ambient të hapur. Pranvera ishte shumë më e mirë se vjeshta. Kështu në vitin 1930 mbreti Alfonso XIII miratoi ndryshimin e festimit të Ditës së Librit më 23 Prill, data e supozuar e vdekjes së Servantesit. Forumi mbi leximin me zë të lartë u mbajt jashtë bibliotekës së kampusit në Institutin e Teknologjisë dhe Arsimit të Lartë Monterrey, Mexico City për këtë rast.
Në Suedi, dita njihet si Världsbokdagen (“Dita Botërore e Librit”) dhe aspekti i së drejtës së autorit përmendet rrallë. Festuar normalisht më 23 prill, u zhvendos në 13 prill të vitit 2000[8] dhe 2011 për të shmangur një përplasje me Pashkët.
Në Mbretërinë e Bashkuar dhe Irlandë, Dita Botërore e Librit është një ngjarje bamirësie në mars, e mbajtur çdo vit të enjten e parë dhe që përkon me publikimin e botimeve speciale. Festimi vjetor më 23 prill është Nata Botërore e Librit, një ngjarje e organizuar nga organizata e pavarur bamirëse The Reading Agency.
Në Kensington, Maryland, Dita Ndërkombëtare e Librit festohet me një festë në rrugë të dielën më afër 26 prillit. Në vitin 2020, Dita e 15-të Vjetore e Kensingtonit të Festivalit të Librit u anulua për shkak të pandemisë COVID-19.
Dita Botërore e Librit festohet gjithashtu në Indi më 23 prill çdo vit. Ajo përkujtohet në shumë pjesë të Indisë për të inkurajuar dhe ndërgjegjësuar njerëzit për të lexuar dhe botuar libra.[14] “Jeene ki Raah/Mënyra e të jetuarit” është një nga librat shpirtërorë më të njohur të Shën Rampal JI Maharaj në google dhe platformat e mediave sociale.
Librat kanë mishëruar prej kohësh aftësinë njerëzore për të sjellë në mendje botë, si reale ashtu edhe imagjinare, duke i dhënë zë diversitetit të përvojës njerëzore. Ato na ndihmojnë të ndajmë ide, të marrim informacion dhe të frymëzojmë admirim për kultura të ndryshme, duke mundësuar forma të gjera dialogu midis njerëzve në hapësirë dhe kohë.
Në vitin 2022, qyteti meksikan i Guadalajara po merr petkun e Kryeqytetit Botëror të Librit, me një program njëvjeçar që fokusohet në rolin e librave dhe leximit në nxitjen e ndryshimeve shoqërore, luftimin e dhunës dhe ndërtimin e një kulture paqeje.
Në Ditën Botërore të Librit dhe të Drejtës së Autorit, UNESCO u bën thirrje partnerëve të saj të ndajnë mesazhin se librat janë një forcë për të adresuar sfidat bashkëkohore, për të kuptuar realitetet politike dhe ekonomike dhe për të luftuar pabarazitë dhe dezinformimin.
Tregimi i ngjarjeve është një mjet jashtëzakonisht efektiv kur bëhet fjalë për edukimin e brezave të rinj. Në të vërtetë, librat janë mjete jetike për të aksesuar, transmetuar dhe promovuar arsimin, shkencën, kulturën dhe informacionin në mbarë botën.
Shto Koment