Shkencëtarët po zbulojnë misteret pas një problemi të vazhdueshëm në bletarinë komerciale që është një nga shkaqet kryesore të vdekshmërisë së kolonive – dështimi i bletëve mbretëreshë. Kjo ndodh kur mbretëresha nuk arrin të prodhojë mjaft vezë të fekonduara për të mbajtur zgjuan dhe përmendet rregullisht nga Shoqata Kanadeze e Apiaristëve Profesionistë si një nga shkaqet kryesore të vdekshmërisë së kolonive.
Në kërkimet e fundit të përshkruara në BMC Genomics, nga Universiteti i Kolumbisë Britanike dhe nga Universiteti Shtetëror i Karolinës së Veriut, studiuesit identifikuan proteina specifike që aktivizohen te bletët mbretërore në kushte të ndryshme stresuese: nxehtësia ekstreme, të ftohtit ekstrem dhe ekspozimi ndaj pesticideve – kushte që mund të ndikojnë në qëndrueshmërinë e spermës e ruajtur në trupin e mbretëreshës së bletës. Nëse mbretëresha nuk ka mjaft spermë të gjallë për të prodhuar mjaft vezë të fekonduara për të ruajtur popullsinë e saj të bletëve punëtore, familja përfundimisht do të vdesë.
Shkencëtarët më pas matën nivelet e këtyre shënuesve në një koleksion mbretëreshash që kishin dështuar në terren dhe zbuluan se ato kishin nivele më të larta të shënuesve të proteinave të goditjes nga nxehtësia dhe pesticideve në krahasim me mbretëreshat e shëndetshme. Rezultatet hapin rrugën për një test të ardhshëm diagnostikues për të ndihmuar bletarët të kuptojnë dhe parandalojnë dështimin e mbretëreshës së bletëve në të ardhmen.
“Aktualisht, nuk ka asnjë metodë për të kuptuar pse mbretëresha ka dështuar në një familje, dhe kjo është e rëndësishme sepse ka shumë mënyra të ndryshme që mund të ndodhin”. – tha autori kryesor Alison McAfee, një biokimiste në Michael. Hulumtimi i mëparshëm i kryer nga McAfee dhe kolegët e saj përcaktoi se mbretëreshat janë më të sigurta kur mbahen midis 15 dhe 38 gradë Celsius dhe identifikuan pesë shënues proteinash që lidhen me goditjen nga nxehtësia tek mbretëreshat. Tani, McAfee ka konfirmuar dy biomarkerët më të identifikueshëm për goditjen nga nxehtësia, së bashku me dy shënues proteinash të dobishëm për zbulimin e goditjes së ftohtë dhe dy të lidhur me nivelet subvdekjeprurëse të pesticideve. Gjetjet hapin derën për testime që do t’u ofrojnë bletarëve informacionin e nevojshëm për të siguruar qëndrueshmërinë afatgjatë në zgjoit e tyre.
“Ne bletarët, duam të zhvillojmë një test diagnostik që mund të bëjmë për një mbretëreshë të dështuar, e cila mund t’i sigurojë bletarit informacione se çfarë i ndodhi asaj në të kaluarën që e bëri atë të dështojë . “Nëse ne mund ta bëjmë këtë në mënyrë të besueshme, atëherë bletari mund të bëjë më shumë për të parandaluar që kjo të ndodhë në të ardhmen”.
Bletarët thjeshtë hedhin tutje një mbretëreshë të dështuar. Në të ardhmen, “ata duhet ta dërgojnë atë në një laborator, i cili do të matë bollëkun e të gjithë këtyre shënuesve të ndryshëm dhe do të dërgojë një raport me informacion mbi gjasat që ajo të jetë e stresuar nga shkaku X, Y dhe Z”.
Kur bëhej fjalë për mbretëreshat e dështuara nga fusha, studiuesit u befasuan kur gjetën shënues të ngritur të lidhur me stresin e nxehtësisë dhe, në një masë më të vogël, ekspozimin ndaj pesticideve. “Ne nuk kishim asnjë arsye për të besuar se këto mbretëresha ishin të tronditura nga nxehtësi. “Një numër i konsiderueshëm i tyre kishin nivele të larta të atyre shënuesve të veçantë, që mund të nënkuptojë se ka shumë më tepër stres. Efekti i temperaturave ekstreme te bletët mbretëresha është një shqetësim i madh për bletarë të cilët,importohen 250,000 bletë mbretëreshë çdo vit, në rezervat e ngarkesave të aeroplanëve dhe depove mund t’i nënshtrojnë mbretëreshat në luhatje të mëdha. Në temperature të ndryshme gjatë udhëtimit të tyre – diçka që nuk e ka hetuar në punën e kaluar. Sa herë që vendosim regjistrues të temperaturës në dërgesat e mbretëreshës, të paktën disa nga dërgesat që kthehen janë jashtë zonës midis 15 dhe 38 gradë, kështu që mendoj se kjo ndodh më shpesh sesa kemi qenë në dijeni“. “Nuk ka rregulla për mbretëreshat e transportit, të tilla si përfshirja e matësve të temperaturës në dërgesat e tyre. Prodhuesit thjesht i dërgojnë ato nëpërmjet çdo korreri që ata zgjedhin dhe bletarët janë në mëshirën e dërguesit për trajtimin e duhur të paketës.”
Pergatiti: Agim NELAJ
