Prof.Dr.Tatjana Dishnica (Universiteti Bujqësor i Tiranës)
Informacionit bujqësor në vendin tonë, është një studim modest, me karakter historiko-analizues, që paraqet hapat në të cilat ka kaluar ky shërbim , që prej viteve ’20 e në vazhdimësi. Është, pjesë e botimit “Kërkimi shkencor dhe Këshillimi bujqësor shqiptar ndër vite”
Ky studim, do të paraqitet i ndarë, si më poshtë::
Pjesa e parë
Fillesat e para të botimeve me karakter divulgativ, vlera dhe vazhdimësia.
Në vendin tonë, botimet e mirëfillta me karakter bujqësor filluan rreth viteve ‘20. Shtypi bujqësor për vetë historikun e tij konsiderohet ndër të parët periodikë, me karakter tekniko- ekonomik. Enti i parë botues për botimet me karakter bujqësor ishte një njësi brenda Ministrisë së Punëve Botore, e cila realizoi edhe botimin e parë të revistës “Bagëti e Bujqësi. (Në pamje është Nr. 3 i kësaj reviste, që daton Tiranë, 1 dhjetor 1921).Në kronologjinë e historikut afro 90-vjeçar të revistës Bujqësia Shqipëtare, numri i saj i parë është botuar në tetor 1921, me emërtimin “Bagëti e Bujqësi”, në shtypshkronjën “Lythografi Vlora”. Në vitin 1928 revista vazhdoi të botohej me titullin “Bujqësia” (për një sërë rrethanash, botimi pati një ndërprerje 6-vjeçare 1922-1928). Gjatë tri viteve ajo u emërua si revista Ekonomia Kombëtare, nisur nga fakti që ishte botim i Ministrisë së Ekonomisë Kombëtare të asaj kohe, duke u rikthyer më pas përsëri me emërtimin Bujqësia, organ i Ministrisë së Bujqësisë dhe Pyjeve. Revista i mbijetoi edhe viteve të Luftës së Dytë Botërore dhe konsiderohet ndër organet më të vjetra të shtypit në Shqipëri.
Pas çlirimit të vendit, historiku i kësaj reviste vazhdoi, ndonëse me emërtime të ndryshme, por që gjithsesi në rrënjën e tyre kishin termin “Bujqësi”. Fillimisht pas çlirimit, më 1945 bazuar sigurisht në udhëzimet partiake të kohës, emërtimet kanë qenë: “Revista Bujku i ri”, duke vazhduar më pas, me një emërtim disi të çuditshëm, por që ka pasur lidhje me sa duket me procesin e kolektivizimit, revista “Përpjekja fshatare”.
Numri 9, Tetor 1945
Prej vitit 1951 e deri në fillimet e proceseve demokratike emërtimi i kësaj reviste mbeti i konsoliduar, në rrugën drejt “Ndërtimit të socializmit”, pra, pa dyshim që emri i saj do të ishte fillimisht Për Bujqësinë Socialiste dhe më pas Bujqësia socialiste. Në fotografitë poshtë shihen botimet e vitit 1954, etj, Për Bujqësinë Socialiste.
“Për Bujqësinë Socialiste” Nr. 1, viti 1955 / “Bujqësia Socialiste”, Nr. 6, viti 1970 etj
Me transformimet demokratike, revista e botuar që në vitin 1921, pra me një historik të gjatë, më në fund u emërtua Bujqësia Shqipëtare, emërtim të cilin e mbajti derisa u mbyll, në vitin 2010, vit i cili shënoi afërsisht edhe ditëlindjen e 90-të të saj.
Rubrika e kësaj reviste, që në vitet e para të botimit, me titull “Na pyesni, ne përgjigjemi”, konsiderohet edhe sot, pavarësisht ndryshimeve dhe përparimeve në bujqësi, si modeli më i mirë i komunikimit midis specialistëve dhe fermerëve/bujqve të asaj kohe. Pyetjet ishin nga më konkretet dhe përgjigjet gjithashtu të thjeshta, por shumë të përgjegjshme dhe praktike, të cilat bujku i interesuar, i zbatonte me besimin dhe përpikërinë më të madhe. Shprehja “Na pyesni, ne përgjigjemi”, në rubrikën e kësaj reviste përbën ndofta fillesën e parë të komunikimit praktik dhe të thjeshtë që ishte dhe mbetet shumë efikas dhe i kërkuar edhe tani, ndonëse mjetet e komunikimit kanë ndryshuar rrënjësisht.
Edhe gjatë viteve të sistemit të kaluar, me emërtimin “Për Bujqësinë Socialiste”, kjo revistë luante një rol të rëndësishëm për informacione të ndryshme të karakterit teknik dhe kërkohej e lexohej shumë, sidomos në nivelet e specialistëve të kooperativave dhe fermave bujqësore. (Por, si kudo , edhe këtu detyrimisht, shoqërohej me aspektet propagandistike të kohës). Përgjegjësia për paraqitjen e artikujve teknikë ishte e madhe, pasi rekomandimet e dhëna në të “thitheshin” nga masa e gjerë e specialistëve, për t’i përcjellë më pas ato në zbatimin e teknologjive në kooperativa ose ferma bujqësore. “Oponenca” e këtyre artikujve të thjeshtë, bëhej nga kërkuesit e instituteve kërkimore, sipas fushave përkatëse. Pra, roli i kësaj reviste, edhe në kushtet e një sistemi të centralizuar, ishte mjaft i vlerësuar.
Pas transformimeve të mëdha në fushën e bujqësisë, revista me karakter divulgativ, e emërtuar Bujqësia Shqipëtare, synonte në thelb të përcillte mesazhet dhe politikat e Ministrisë së Bujqësisë, tek specialistët e terrenit dhe te fermeri, si dhe të promovonte e të nxiste shembujt pozitivë, këshilla për fermerët, informacion të larmishëm, përfshirë mesazhe ekstensioni (teknologji të reja, përvoja, aktivitete të zhvilluara etj.). Më pas, me konsolidimin e shërbimit këshillimor publik në shkallë vendi, nëpërmjet rrjetit të specialistëve të këshillimit, kjo revistë shpërndahej në Qendrat e Informacionit Bujqësor, deri në nivel komune. Por, edhe në vitet e demokracisë, revista “nuk i shpëtoi dot” influencës së aspekteve politike, ku herë-herë, në mënyrë të tepruar, pasqyroheshin aktivitete me ministrin e radhës apo Kryeministrin, në qendër të saj.
Deri në vitin 2009-2010, kjo revistë botohej me 12 numra në vit, me një tirazh ndonëse modest, por, që po planifikohej të dy-trefishohej, nisur nga kërkesat. Grupi synues i saj ishin kryesisht specialistët e bujqësisë në Drejtoritë e Bujqësisë, nivel rrethi e komune, shoqata të fermerëve, grupeve të prodhuesve, projekte e shoqata agrobiznesi, si dhe fermerë të interesuar. Nevojitej që kjo revistë të përmirësohej, sidomos në paraqitjen e çështjeve të tilla si: aspekte të përafrimit të legjislacionit të BE-së (kryesisht kjo për nivelin e specialistëve të bujqësisë); informacione tekniko ekonomike; standarde prodhimi etj.
Në këtë periudhë dhe më parë, MBU-ja nuk kishte revista të tjera të specializuara, ashtu si në vendet e rajonit, pra mosvazhdimi i botimit të saj krijonte një vakuum informacioni për kategoritë e përmendura më lart. Me gjithë nevojën për përmirësime, kjo revistë, nëse do ta shpreheshim në mënyrë figurative, ishte “Fjala e prekshme” e politikave të Ministrisë dhe të strukturave të saj, në fusha të ndryshme, të paraqitura në formën më të thjeshtë dhe në gjuhën e specialistëve të thjeshtë të terrenit dhe fermerëve. Në fund të fundit, kjo revistë fliste “shqip”, me një gjuhë të thjeshtë, pikërisht për ata që kishin nevojë për informacione dhe këshilla praktike. Kjo revistë kishte synim jo vetëm përcjelljen e politikave të Ministrisë, subvencioneve, problematikave të ndryshëm që shqetësonin fermerët, por edhe dhënien e këshillave teknike në të gjitha fushat, në një formë të asimilueshme nga specialistët e terrenit, ekstensionistët dhe fermerët e interesuar, të cilët besoj në atë periudhë nuk kishin aftësitë dhe kohën për të qëndruar para ekranit të kompjuterit edhe nëse do ta kishin disponibël në banesat e tyre. Pjesa më e madhe e tyre, në zonat ku jetonin dhe punonin në atë periudhë, as që kishin mundësi të shfrytëzonin informacionet në internet.
Kjo revistë, sic u përmënd edhe me lart, me një historik 90-vjeçar, u vendos të mbyllej në vitin 2010, megjithëse fondi modest për botimin e saj ishte gjithmonë i disponueshëm. Kjo ndërprerje tërësisht e pavend, vetëm për arsyen e thjeshtë se persona që kishin pozicione jo pak të rëndësishme në MBU dhe me ndikim në vendimmarrje, propozuan dhe ngulmuan fort për mbylljen e saj.
Duke mos njohur situatën e bujqësisë dhe të fermerëve në vend, ata kishin bindjen se fermerët shqiptarë nuk kishin nevojë për një revistë të tillë, sepse duhej të përdornin internetin për të marrë informacion, kur dihej fakti që edhe Qendrat e Informacionit Bujqësor nuk kishin arritur të kishin qasje në internet në atëperiudhë. Ky insistim për mbylljen e kësaj reviste u krye pa punuar asnjë minutë për të dhënë prej tyre ndonjë alternativë tjetër, deri në momentin që u larguan nga Ministria, në ish-pozicionet e tyre të mëparshme. (Të kihet në konsideratë që flasim për vitet 2009-2010, kur informacioni në rrugë elektronike në nivelin e specialistëve të terrenit dhe fermerëve ishte në fillesat e tij.) Për mëtepër, as bëhej fjalë, akoma, për përdorimin e gjithanshëm dhe gjithëpërfshirës të kësaj mënyre të përcjelljes së informacionit për fermerët, sidomos në zonat rurale kodrinore e malore, ku e vetmja revistë bujqësore pritej me interes e kënaqësi.
Për kujtesën e sotme, revista Bujqësia më 1 tetor 2021, do të shënonte 100-vjetorin e saj.
Në fillim të viteve ‘50, një botim divulgativ me shumë interes për bujqit e asaj periudhe, i autorëve të mirënjohur në fushën e bujqësisë, teknicienë të shkëlqyer, ishin edhe botimet e Serisë “Biblioteka e Botimeve për Fshatin”, botime këto të mbështetura nga Ministria e Bujqësisë si dhe vite, më vonë, botime të tjera “Në ndihmë të punonjësve të Bujqësise /Blegtorisë” etj.
Biblioteka e Botimeve për Fshatin, vitet ’55-56
Në këto botime të “Bibliotekës së Botimeve për Fshatin”, me një gjuhë shumë të thjeshtë, jepeshin këshilla teknike për kultura të caktuara apo zgjidhje për shumë probleme teknike. Gjithashtu filluan të botoheshin edhe një sërë manualësh praktikë në fushën e bujqësisë dhe blegtorisë. Edhe në vitet ‘40 shtypshkronja “Dielli” botonte edhe studime të përmasave “Madhore” për kohën, në fushën e bujqësisë dhe blegtorisë.
(Eksperienca e mirë, e botimeve për fshatin , e viteve ‘50, për bujqit e atyre periudhave si dhe Rubrika Revistes “Bujqësi e Blegtori”, që në vitet e para të botimit, me titull “Na pyesni, ne përgjigjemi”, kanë shërbyer edhe në konceptin e broshurave divulgative , me ngritjen e Shërbimit Këshillimor në vendin tonë, pas viteve ’90).
Duke filluar që në vitet ‘30, u dërguan me studime jashtë vendit (kryesisht Itali, Austri etj.), krahas fushave të tjera edhe studentë me drejtim fushën e bujqësisë e blegtorisë, të cilët krijuan bërthamën e parë të intelektualëve të këtyre fushave. Kjo bërthamë, me shkencëtarë që do të mbeten emra shumë të vlerësuar dhe të mirënjohur për gjithë brezat e mëvonshëm, me kontributin, idetë, projektet e paraqitura në ato vite, mund të themi se shënoi edhe fillesat e institucionalizimit të arsimit dhe shkencës bujqësore në vendin tonë.
Aktivitete me rëndësi në këto periudha kanë qënë edhe KongresetKombëtare, të cilat i kanë fillesat që në vitet ‘40, kur edhe u mbajt Kongresi i parë bujqësor, i cili u fokusua kryesisht në probleme madhore të latifondizmit, bonifikimit të tokave etj., ndërsa kongreset e mëvonshme trajtonin problematikat e gjera të kooperativave e fermave bujqësore. Për sa u përket aktiviteteve ndërkombëtare, sidomos pas viteve ‘60, vendi ynë mbeti pothuajse tërësisht i izoluar. Me përjashtim të anëtarësimit në KNER dhe në FAO, (si dhe në ndonjë organizatë tjetër) dhe pjesëmarrjes së takimeve vjetore në to, shkëmbimi i informacionit bujqësor me jashtë vendit ka qenë tejet i kufizuar. Ndonëse nën kornizën partiake, edhe Konferencat kombëtare të shkencave bujqësore loznin rolin e tyre mjaft pozitiv në shkëmbimin e informacionit dhe paraqitjen e arritjeve në këtë fushë të shkencës.
