Një përshkrim i i shkurtër i konceptit për ruajtjen në fermë
Ruajtja në fermë është një metodë e mirënjohur dhe e përhapur që përfshin mirëmbajtjen e
varieteteve tradicionale nga fermerët në agroekosisteme. Tashmë është i njohur dhe i
përshkruar roli i rëndësishëm i fermerëve të vegjël që jetojnë dhe kultivojnë në mjedise
komplekse, të larmishme dhe të prirur ndaj rrezikut margjinal dhe heterogjen në ruajtjen e
diversitetit të të korrave në fermë. Ruajtja në fermë e burimeve gjenetike të bimëve është
komplekse sepse ka shumë faktorë që do të ndikojnë në vendimin e një fermeri për
menaxhimin e të korrave dhe fushave të tyre, të cilat nga ana e tyre ndikojnë në sasinë dhe
cilësinë e diversitetit gjenetik të qenësishëm. Theksohen vlerat dhe përfitimet e shumta private
dhe publike të ruajtjes në fermë, si dhe opsionet dhe ndërhyrjet që mund të ndihmojnë në
forcimin e rolit të fermerëve të vegjël dhe komuniteteve bujqësore në ruajtjen në fermë. Fokusi
kryesor për konservatorin ose praktikantin e zhvillimit do të jetë inkurajimi i fermerit që të
vazhdojë kultivimin e varieteteve tradicionale dhe kjo mund të arrihet me marketingun e
veçantë, shfaqjet e farave, përmirësimin me pjesëmarrje tradicionale të varieteteve apo edhe
stimuj financiarë. Përshkruhen hapat kryesorë që duhet të merren parasysh gjatë zbatimit të
një projekti të ruajtjes në fermë dhe ofrohet një përmbledhje e shkurtër e ndikimit të
projekteve të ruajtjes në fermë dhe implikimet për shkallëzimin e veprimeve.
Ruajtja në fermë bëhet kryesisht nga fermerët, komunitetet dhe pak OJQ dhe synon kryesisht të
ruajë varietetet e fermerëve, racave tokësore dhe varieteteve tradicionale të cilat rriten
gjerësisht, promovohen dhe përdoren nga vetë fermerët. Fermerët janë aktorët kryesorë në
ruajtjen në fermë; ata ruajnë varietetet tradicionale ndër vite në mjedis ku marrin veti të
dallueshme, shumim, mbjellje, rritje dhe dhurim/shitjen e materialeve. Dhe ata gjithashtu
shqetësoheshin për mirëmbajtjen dhe kujdesin e agro-ekosistemeve.
Autoritetet publike kanë një rol të veçantë për të promovuar, organizuar, koordinuar dhe
monitoruar konservimin në fermë në vend. Ata do të japin mbështetje teknike, administrative,
ligjore dhe ekonomike për ruajtjen” in situ” në fermë. Përveç kësaj, ata gjithashtu u përfshinë
në zhvillimin e politikave dhe ndjekin dhe favorizojnë regjistrimin dhe ruajtjen e varieteteve.
Ruajtja në fermë, si koncept nuk përputhet ose është kryesisht i lirë nga varietetet dhe hibridet
e përmirësuara, të cilat janë në prodhimin kryesor të drithërave ushqimore në ditët e sotme.
Shumica e praktikave të ruajtjes në fermë përdorin sisteme tradicionale të agrohortikulturës, të
cilat nuk kanë plehra, pesticide dhe agro-kimike të tjera.
Fermerët e vegjël dhe margjinalë janë më të përfituar pasi janë ata që merren me bujqësinë e
jetesës për vetë-mbajtjen e tyre dhe kanë kuptuar rëndësinë dhe cilësitë e racave tokësore.
Zgjedhjet e fermerëve për përmirësimin e rendimentit, përshtatjes dhe cilësisë. Metodat e
ruajtjes që ata ndjekin do të ndihmojnë në përmirësimin e kapacitetit të tyre për të rritur të
ardhurat dhe farat e fermerëve për sezonin e tyre të ardhshëm.
Disa nga faktorët që ndikojnë në vendimmarrjen e fermerëve në lidhje me diversitetin e
kulturave mund të përmblidhen në:
Faktorët mjedisorë- që ndihmon në përshtatjen e tyre, rezistencën ndaj dëmtuesve dhe
sëmundjeve;
Faktorët mjedisorë të menaxhuar nga njeriu – ndihmon për të lulëzuar në ndryshimin e
klimës;
Faktorët socio-ekonomikë si rendimenti i lartë dhe të drejtat e pronësisë;
Faktorët kulturorë si rëndësia fetare e varieteteve tradicionale, të cilat përdoren në
festivale;
Politikat qeveritare-MSP, stimuj për ruajtjen e diversitetit të kulturave.
Ruajtja në fermë ka disa përparësi:
– ndihmon në integrimin e fermerëve në një sistem kombëtar të burimeve gjenetike të
bimëve, i cili mund t'i ndihmojë fermerët të kenë akses në shumëllojshmëri të gjerë të
burimeve gjenetike dhe ndihmë nga shkencëtarët.
– do të përmirësojë proceset e evolucionit dhe përshtatjes së të korrave me mjediset e
tyre.
– përmirëson jetesën e fermerëve të varfër me burime përmes zhvillimit social dhe
ekonomik dhe ruan ose rrit kontrollin e fermerëve mbi dhe aksesin ndaj burimeve gjenetike të
bimëve në fushën e tyre ose në fusha të tjera përmes shkëmbimit ose mjeteve të tjera.
– ndihmon në zhvillimin dhe mirëmbajtjen e racave dhe varieteteve tradicionale sipas
kërkesave të tyre (rendimenti, rezistenca ndaj dëmtuesve, përshtatja lokale) nëpërmjet
përzgjedhjes nga fermerët dhe mbarështimit me pjesëmarrje të bimëve.
– ndihmon në ruajtjen e traditave të ndryshme duke zgjeruar përdorimin e të korrave
dhe varieteteve dhe ruajtjen e njohurive tradicionale në komunitet. Ruajtja e diversitetit në të
gjitha nivelet; ekosistemi, speciet dhe nivelet intra-specifike (gjenetike) – strategjia e
përshtatjes për ndryshimin e klimës dhe shërbimet dhe funksionet e ekosistemit.
Përgatiti: Z. Gjeta
