Konsumator i peshkut mund të jetë shumëkush por jo të gjithë arrijnë ta dallojnë freskinë e këtij produkti apo të kuptojnë veçoritë që e bëjnë atë të konsumueshëm. Për këtë arsye, ekspertë të mjekësisë veterinarë në FMV, UBT u vijnë në ndihmë konsumatorëve të ndryshëm dhe jo vetëm, duke informuar me disa këshilla praktike për të kuptuar sa më mirë se kur peshku është i freskët apo jo.
Përcaktimi i freskisë tek produktet iktike përfaqëson një proces kompleks i cili bazohet në analiza të ndryshme kimike, fizike ose mikrobiologjike. Gjithsesi konsumatori mund të bazohet në tregues sensorialë të cilët në vetvete mund të përcaktojnë saktësisht freskinë tek peshqit. Vlerësimi sensorial i peshkut realizohet duke vlerësuar pamjen, erën dhe teksturën e organeve të ndryshme.
Branshitë
Branshitë përfaqësojnë aparatin e frymëmarrjes tek peshqit. Ato janë organ çift që ndodhet lateralisht mbaresës së kokës. Branshitë tek peshqit e freskeë kanë ngjyrë të kuqe të ndezur. Me kalimin e ditëve ato kanë tendencë të marrin ngjyrë rozë të errët në kafe.
Vlerësimi i syrit
Syri përfaqëson një nga treguesit kryesorë që përdoret për të përcaktuar freskinë tek peshqit. Tek një peshk i freskët syri është i hakuar nga jashtë (konkavë), është transparent dhe pa praninë e njollave të gjakut. Pupila është e zezë dhe e shkëlqyeshme. Ndërkaq, peshku bajat është i hakuar nga brenda, kornea është qumështore dhe paraqitet i turbullt dhe pupila merr ngjyrën gri.
Tekstura
Peshku i freskët paraqitet me një teksturë të forte në ndryshim nga peshqit bajatë tek të cilët mbetet shenja e gishtave në prekje dhe barku paraqitet i fryrë si pasojë e pranisë së gazrave.
Luspat
Luspat tek peshku i freskët kanë përmbajtje mukusi dhe janë të lidhura fort pas trupit ndërsa tek peshku bajat luspat shpeshherë mund të mungojnë ose të shkëputen lehtësisht nga trupi.
Aroma
Edhe aroma përfaqëson një nga parametrat kryesorë që përdoret gjerësisht për të vlerësuar freskinë tek peshqit. Ajo përfaqëson matjen e substancave volative që lëshohen gjatë fazave të ndryshme të ruajtjes së peshkut. Peshku i prishur karakterizohet nga një erë e fortë dhe e thartë me tendencë amoniaku ose sulfuri që është tregues i putrifikimit.
Dr. Egon Andoni
Departamenti Shëndetit Publik Veterinar, Fakulteti i Mjekësisë Veterinare, UBT.
